Quốc hội đang bàn về Luật Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt, mà một trong những mục tiêu là tạo ra những “phòng thí nghiệm thể chế”. Thế thì tại sao TPHCM lại không thể là một “phòng thí nghiệm” về cơ chế thị trường, trong khi TP đã có những điều kiện, nền tảng rất tốt cho việc đó? PV đã có cuộc trao đổi với TS Nguyễn Đình Cung – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương về vấn đề này.
TS Nguyễn Đình Cung
PV: Thưa ông, ông có suy nghĩ gì về đề xuất trao một số cơ chế đặc biệt cho TPHCM vừa được trình ra Quốc hội lần này?
TS NGUYỄN ĐÌNH CUNG: Là một trong hai đô thị lớn nhất cả nước, đầu tàu tăng trưởng, TPHCM phải là đơn vị đi đầu trong cải cách, phát triển kinh tế thị trường. Ngay tại kỳ họp này, Quốc hội cũng đang bàn về Luật Đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt, mà một trong những mục tiêu là tạo ra những “phòng thí nghiệm thể chế”. Thế thì tại sao TPHCM lại không thể là một “phòng thí nghiệm” về cơ chế thị trường, trong khi TP đã có những điều kiện, nền tảng rất tốt cho việc đó?
Tôi thì nghĩ lẽ ra cần trao cho TPHCM cơ chế đặc biệt hơn cả đặc khu kinh tế trong việc thử nghiệm thể chế kinh tế thị trường. Bởi vì chính 2 thành phố lớn đó (Hà Nội, TPHCM – PV) mới là trung tâm tăng trưởng, là nơi nuôi dưỡng, tạo ra rất nhiều công ăn việc làm cho tầng lớp nhân lực cao, có trình độ thực sự.
Nếu giao cơ chế đặc biệt cho TPHCM thì thử nghiệm cơ chế thị trường thì còn tốt hơn nhiều so với mấy đặc khu còn đang manh nha xây dựng.
Theo ông, những đề xuất lần này đã đạt được những mục tiêu đó?
Tôi cho rằng đề xuất của TPHCM có thể tạo ra một số điều kiện thuận lợi cho công tác điều hành TP, nhưng có lẽ vẫn chưa “tới”. Điều mà TPHCM rất cần hiện nay là sự chủ động trong công tác cán bộ. TP cần được trao cơ chế chủ động trong việc lựa chọn nhân tài, đãi ngộ xứng đáng để họ phát huy tốt nhất năng lực làm việc.
Muốn thế phải thay đổi chức năng nhiệm vụ của các cơ quan thành phố theo hướng thích hợp với phát triển thị trường.
Đề án đã đề cập đến cơ chế tạo nguồn lương bổ sung, thưa ông?
Lương không phải là yếu tố duy nhất để thu hút người giỏi vào làm việc trong khi bộ máy hành chính vẫn còn rất nặng nề. Tại sao không tạo điều kiện cho TP tự quyết định bộ máy, tổ chức thế nào cho hiệu quả nhất? Ngoài ra, TP cần được áp dụng cơ chế riêng về đánh giá hiệu quả cán bộ, cái này cũng không khó, có thể thuê các tổ chức tư vấn nước ngoài hỗ trợ nếu cần.
Rồi, thay vì áp dụng thuế tài sản, TP có thể đề nghị được thiết lập định chế để kinh doanh, thương mại hoá tài sản nhà nước trên địa bàn thành phố – mà tôi nhìn thấy TPHCM đang có tiềm năng rất lớn. Từ đó có thêm nguồn lực cho nghiên cứu khoa học công nghệ, phát triển thị trường.
Nói một cách hình tượng thì TPHCM cần trở thành một cái hồ, một “hub” để “nước” tự chảy vào. TPHCM đã có thuận lợi rất lớn là cơ sở vật chất tốt, nguồn nhân lực chất lượng cao không hề thiếu và rất nhiều tài sản nhà nước có thể thương mại hoá…
Ông có nghĩ một “phòng thí nghiệm thể chế” với hơn 8,1 triệu dân là quá lớn và như thế, nếu thí nghiệm không thành công thì độ rủi ro cũng lớn?
Đừng nghĩ “thí nghiệm thể chế” thì phải be bé thôi, cho dễ kiểm soát. Tôi thì thấy không có gì phức tạp, nói đô thị lớn thì New York, London chắc còn to hơn, phức tạp hơn, nhưng họ vẫn áp dụng nhiều cơ chế đặc biệt đấy thôi. Như thế mới thực sự là cơ chế thuận lợi cho TP.
Vả lại, dự thảo Nghị quyết đã khoanh định rõ không gian pháp lý và hành lang pháp lý cho thử nghiệm. Thời gian thí điểm cũng đã được xác định rồi.
